U bent waarschijnlijk wel bekend met het mediterrane dieet. Het is consequent gerangschikt als het gezondste dieet dat er is, en tal van studies hebben het gekoppeld aan een lager risico op chronische aandoeningen zoals hart-en vaatziekten en diabetes type 2, evenals een lager risico op vroegtijdige dood.
Maar hoewel er veel te vieren valt over het mediterrane dieet, is er ook een groot probleem waar we het niet genoeg over hebben.
Het dieet is gebaseerd op de traditionele voedingspatronen van de Europese mediterrane landen, maar sluit de traditionele keukens van vele andere landen met een mediterrane kust uit.
Bovendien is de huidige interpretatie van het dieet niet zo flexibel of toegankelijk als het wordt voorgesteld, aangezien het sterk leunt op voedingsmiddelen die voor velen buiten bereik liggen.
Dit artikel gaat dieper in op de vraag hoe we het mediterrane dieet inclusiever kunnen maken, ongeacht cultureel erfgoed en voorkeursvoedsel, en op enkele van de problemen met het oorspronkelijke onderzoek.
Het mediterrane dieet is niet representatief voor het hele Middellandse Zeegebied
Er zijn 21 landen die aan de Middellandse Zee liggen: Albanië, Algerije, Bosnië en Herzegovina, Kroatië, Cyprus, Egypte, Frankrijk, Griekenland, Israël, Italië, Libanon, Libië, Malta, Monaco, Montenegro, Marokko, Slovenië, Spanje, Syrië, Tunesië, en Turkije.
Het mediterrane dieet is echter hoofdzakelijk gebaseerd op de traditionele keukens van Italië, Griekenland, Spanje en Zuid-Frankrijk, en niet op die van de Oost-Europese, Midden-Oosterse en Afrikaanse landen in de regio.
De reden hiervoor kan worden teruggevoerd op de “Zeven Landen Studie”. Van 1952-1957 voerde de Amerikaanse onderzoeker Ancel Keys informele, verkennende studies uit in zeven landen: Italië, Griekenland, Joegoslavië, Nederland, Finland, Japan, en de Verenigde Staten.
De onderzoekers bestudeerden de voedingspatronen in elk van deze landen en maten de percentages hartziekten, diabetes en risicofactoren zoals een hoog cholesterolgehalte, een hoge bloeddruk en roken.
Uiteindelijk concludeerden Keys en zijn team dat de voedingspatronen in Italië en Griekenland geassocieerd waren met de lagere percentages van hartkwalen en all-cause mortaliteit in deze landen. Dus begon Keys deze manier van eten te promoten voor een betere gezondheid en een lager ziekterisico.
Deskundigen hebben nu al snel kritiek op de onderzoeksmethoden van Keys. Een recent artikel gepubliceerd in het Journal of Critical Dietetics wijst erop dat de studie alleen gegevens van mannen verzamelde en dat, met uitzondering van Japan, het alleen overwegend blanke bevolkingsgroepen omvatte.
De reden dat niet-Europese keukens geen deel uitmaken van het mediterrane dieet is niet dat ze minder voedzaam zijn, maar dat deze landen niet werden meegenomen in het vroege onderzoek.
Alleen focussen op Europese keukens kan stigmatiserend zijn
Over het algemeen zijn deskundigen het erover eens dat het Mediterraans dieet voedzaam is. Het legt de nadruk op hele, plantaardige voeding (fruit, groenten, noten, zaden, peulvruchten en volle granen), magere eiwitten, en onverzadigde vetten. Dit is vergelijkbaar met wat de Dietary Guidelines for Americans aanbevelen (4Trusted Source).
Maar het specifiek noemen van de keukens van Italië, Griekenland, Spanje en Frankrijk is niet noodzakelijkerwijs nuttig, en veel Mediterraanse dieet voedingslijsten missen culturele diversiteit.
“Zeggen dat één regio (en eigenlijk drie of vier landen) gezond eet, impliceert dat andere landen en hun culturele voeding niet gezond zijn, wat stigmatiserend kan werken,” zegt Shana Spence MS, RDN, een geregistreerde diëtiste gevestigd in New York City.
Het echte mediterrane dieet gaat veel verder dan Europese basisvoedingsmiddelen als vis en olijfolie.
“Elk land en/of culturele groep in het Middellandse Zeegebied heeft zijn eigen unieke eetcultuur en voorkeuren,” zegt geregistreerd diëtiste Alice Figueroa, MPH, RDN. “We moeten niet alleen de nadruk leggen op Europese landen, maar ook op Afrikaanse landen en landen in het Midden-Oosten.”
De basisprincipes van het mediterrane dieet kunnen worden toegepast op elke culturele keuken
Het verbreden van ons idee over hoe het mediterrane dieet eruit ziet, kan het ook duurzamer en realistischer maken voor mensen, zegt Spence. “Als iemand geen smaak heeft voor zeevruchten of olijven, zou deze manier van eten niet duurzaam zijn.”
Als iemand het zich niet kan veroorloven om deze mediterrane basisproducten altijd te eten, kan hij ontmoedigd raken en het gevoel krijgen dat gezond eten onbereikbaar is.
Aan de andere kant maakt de focus op algemene patronen in het mediterrane dieet, zoals het eten van veel plantaardig voedsel en het kiezen onverzadigde vetten dan verzadigde, maakt het meer flexibel en aanpasbaar.
“Elke cultuur eet groenten, fruit en granen,” zegt Spence. “Meer van deze voedingsmiddelen toevoegen [aan je dieet] is geweldig, en er zijn manieren om dit te doen zonder te denken dat je specifieke erfgoed onjuist is omdat het niet wordt gevierd in de mainstream media.”
Figueroa merkt ook op dat veel niet-Europese culturen vergelijkbaar voedsel gebruiken: groentecurry’s zijn een pijler van de Indiase keuken, roerbakgerechten zijn een hoofdbestanddeel in Zuidoost-Azië, Guatemalteekse stoofschotels worden gemaakt met veel groenten en een beetje vlees, en de Ethiopische keuken is sterk gebaseerd op groenten.
Hoewel deze gerechten niet per se de gerechten zijn die je in de Mediterraanse dieetkookboeken vindt, bevatten ze veel van dezelfde voedingsstoffen.
Uiteindelijk zijn de ingrediënten die in Griekenland, Italië en Spanje de hoofdmoot vormen, misschien niet voor iedereen toegankelijk of lekker.
Maar het feit dat je niet elke avond vis en olijfolie eet, betekent niet dat je eetgewoonten niet voedzaam zijn of dat je niet de vruchten van het mediterrane dieet kunt plukken.
BESLUIT
Het mediterrane dieet is inderdaad voedzaam en gezondheidsbevorderend, maar de focus op Europese keukens sluit veel andere culturele voedingsmiddelen uit die even voedzaam zijn.
In plaats van het mediterrane dieet tot in de puntjes te volgen, kun je proberen de algemene patronen over te nemen, zoals het eten van veel plantaardig voedsel en het verkiezen van onverzadigde vetten boven verzadigde vetten.
Vertaald uit www.healthline.com naar het Nl.