Steeds meer kinderen met overgewicht.

Steeds meer kinderen in Vlaanderen kampen met overgewicht. Bij peuters is zelfs één op de tien te zwaar, en één op honderd obees. Een alarmerende evolutie, want hoe jonger je overgewicht hebt, hoe groter de latere gezondheidsrisico’s. Hoe weet je of je kind te zwaar is? Waarom is een dieet niet de juiste keuze? En wat kan je er wel aan doen?

Acht op de tien Vlaamse kinderen hebben een normaal gewicht, maar vorig jaar was toch ongeveer tien procent van onze twee-jarigen te zwaar. In 2011 was dat nog maar 6,7 procent. Dat blijkt uit een nieuw grootschalig BMI-rapport van Kind & Gezin en het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid. “Een verklaring voor die stijging is er niet en dit zal zeker verder onderzocht worden, maar de gevolgen hoeven niet per se dramatisch te zijn”, relativeert An Vandeputte, directeur van het Kenniscentrum Eet- en Gewichtsproblemen. “Bij kinderen wordt immers anders naar het gewicht gekeken, omdat ze nog in de groei zijn. Een kleuter die vandaag iets te zwaar is, kan tijdens de puberteit een groeischeut krijgen, waardoor hij op een normaal gewicht komt. Bij kinderen leggen we te veel de nadruk op die kilo’s. In plaats van hen op de weegschaal te zetten, zouden we hen in de eerste plaats een gezonde levensstijl moeten aanleren. Want een kind dat al heel zijn leven stevig gebouwd is maar gezond leeft, hoeft niet per se op dieet.”

Hoe weet je dan of je kind te zwaar is?

“Daarvoor moet je niet kijken naar het gewicht, maar naar de individuele groeicurve van je kind. Die wordt bijgehouden door het Centrum van Leerlingenbegeleiding (CLB) en soms ook meegegeven aan de ouders. Check of de groei en gewichtsevolutie parallel lopen en er geen knik optreedt in de curve. Als dat zo is, is er geen probleem.”

En anders?

“Dan is er sprake van overgewicht of ondergewicht. Als je je zorgen maakt over het gewicht van je kind, neem je het best contact op met het CLB of een hulpverlener. Ook een diëtist kan een oplossing bieden, maar dan niet met de bedoeling om er x aantal kilo’s af te krijgen. Wél om met je kind te werken rond het versterken van zijn of haar eet-competenties en het bijsturen van het eetpatroon. Want net zoals kinderen moeten leren slapen, spelen en werken, moeten ze eetvaardigheden meekrijgen. Belangrijk is om gevarieerd, gestructureerd, gezellig en genoeg te eten. Een kind chocolade verbieden werkt averechts, want dat kan net eetbuien uitlokken. Die chocoladekoek is oké als die een speciaal genotsmoment wordt in een evenwichtig eetpatroon. Daarbij kan een diëtist een aanpak op maat uitwerken.”

Ga je zo overgewicht niet minimaliseren? De gezondheidsnadelen zijn immens: hoe vroeger je overgewicht hebt, hoe groter je kans op diabetes type 2, bijvoorbeeld.

“Dat klopt, en we mogen daar zeker niet licht overgaan. Maar bij een kind is het gewicht slechts een signaal. Als je alleen die kilo’s taxeert, doe je meer kwaad dan goed. Een recente studie toont aan dat het BMI van vijftienjarigen die regelmatig diëten over tien jaar tijd méér toeneemt dan van kinderen die gewoon gezond leven. Door te focussen op het gewicht zal een kind bovendien al snel concluderen dat het niet goed is zoals het is. De lichaamsontevredenheid blijkt vaak een groter probleem te zijn dan die overtollige kilo’s.”

Hoe uit zich dat precies?

“Kinderen die ongelukkig zijn met hun lichaam lopen een hogere kans op gewichtsproblemen, eetstoornissen, depressie en verslavingsproblemen. Daarom dat we het zo afraden om altijd maar naar dat gewicht te kijken. Leer je kind eerder een gezond leefpatroon aan met ‘ALLES’ als vuistregel: ‘Afwisselend eten’, ‘Langdurig stilzitten vermijden en bewegen’, ‘Lief zijn voor jezelf en je lichaam’, ‘Emoties leren hanteren’ en ‘Slapen’. Uit onderzoek bij volwassenen blijkt dat de groep die niet veel afvalt maar gezonder gaat leven, toch opmerkelijk betere gezondheidsparameters krijgt.”

Normaal of gezond gewicht?

“Een gezond gewicht en een normaal gewicht worden vaak met elkaar verward, terwijl er toch een duidelijk verschil is”, zegt An Vandeputte. “Een gezond gewicht verschilt van kind tot kind en hangt af van het individuele groeitraject: als een kind gezond leeft en zijn groei en gewicht stijgen recht evenredig, zonder knik in de curve, dan heeft een kind een gezond gewicht. Om te bepalen of het ook een normaal gewicht heeft, vergelijk je met leeftijdsgenoten. Daarvoor kan je de Vlaamse groeicurven gebruiken, online te vinden op www.vub.ac.be/groeicurven.”

Gezond gewicht zonder diëten

• Zorg voor regelmaat. Niet alleen wát je kind eet, is belangrijk, ook hoe het eet. Op vaste momenten eten geeft structuur, en is optimaal voor de biologische processen in het lichaam. Maak van de maaltijden ook een fijn moment van ontspanning.
• Beweeg! Volgens de bewegingsdriehoek moeten kinderen tussen 1 en 5 jaar dagelijks minstens drie uur bewegen. Voor 6 tot en met 17-jarigen is dat het grootste deel van de dag licht bewegen en minstens drie dagen per week een uur intensief. 
• Vermijd lichaamsontevredenheid. Leer je kind dat iedereen anders is en dat dat oké is. Belangrijker dan hoe je eruitziet, is hoe gezond je leeft.
• Slapen is de basis van een gezonde levensstijl. Kleuters (3-5 jaar) slapen idealiter tien à dertien uur, kinderen (6-13 jaar) negen à elf uur, en jongeren (14-17 jaar) acht à tien uur.